ભારતમાં, દહેજ પ્રથાને લઈને કડક કાયદા હોવા છતાં, દેશમાં દર વર્ષે હજારો દીકરીઓના મૃત્યુના અહેવાલો છે. દહેજ પ્રથા વિરુદ્ધ કાયદો ઘડવામાં આવ્યા પછી પણ હજુ પણ ઘણી એવી જગ્યાઓ છે જ્યાં દહેજ પ્રથા પ્રચલિત છે. આજે પણ કન્યાના પિતા પોતાની પુત્રીને દહેજ તરીકે મોંઘી ભેટ આપે છે. તમે તમારા ઘરમાં કે આસપાસમાં જોયું હશે કે લોકો તેમની દીકરીઓના લગ્નમાં લોન લે છે અને કિંમતી ચીજવસ્તુઓ, સોના-ચાંદીના ઘરેણા અને રોકડ વગેરે વરરાજાને દહેજ તરીકે આપે છે. દીકરીના લગ્ન પછી ઘણા પિતા પણ દેવાના બોજ નીચે દટાઈ જાય છે. પરંતુ શું તમે ક્યારેય એવું સાંભળ્યું છે કે લગ્નમાં પિતા પોતાની પુત્રીને લગ્નમાં ઘરેણા, ગિફ્ટ ન આપીને ઝેરી સાપ આપી દે છે. આ વાંચીને તમને નવાઈ લાગશે પણ આ સત્ય છે.
મધ્યપ્રદેશના ચોક્કસ સમુદાયમાં આ પ્રથા આપણા દેશમાં બીજે ક્યાંય નથી. આ પરંપરા મધ્યપ્રદેશમાં ગૌરિયા સમુદાયના લોકો દ્વારા કરવામાં આવે છે. આ સમુદાયના લોકો તેમની દીકરીઓના લગ્નમાં વરને 21 ઝેરી સાપ દહેજ તરીકે આપે છે. તેમનું માનવું છે કે જો 21 ખતરનાક સાપ દીકરીને દહેજમાં નહીં આપવામાં આવે તો દીકરીના લગ્ન તૂટી જશે અથવા તો કોઈ ખરાબ શુકન આવશે. આ સમુદાયમાં સદીઓથી આ પરંપરા ચાલી આવે છે.
ખરેખર, ગૌરિયા સમુદાયના લોકો ઝેરી સાપ પકડવાનું કામ કરે છે અને આ જ તેમની આવકનો એકમાત્ર સ્ત્રોત છે. અહીં લોકો ઝેરીલા સાપ બતાવીને લોકો પાસે પૈસા માંગે છે. તેઓ સાપનું ઝેર વેચીને પણ કમાણી કરે છે. આ જ કારણ છે કે પિતા પોતાના જમાઈને દહેજમાં સાપ આપે છે, જેથી તે આ સાપ દ્વારા કમાઈ શકે અને પરિવારનું ભરણપોષણ કરી શકે. અને તેની દીકરીને ખાવા-પીવાની કમી ક્યારેય ન થવી જોઈએ.
આ સમુદાયના લોકોનું કહેવું છે કે દીકરીના લગ્ન નક્કી થયા બાદ પિતા દહેજ આપવા માટે સાપ પકડવા લાગે છે. ગહુઆ અને ડોમી પ્રજાતિના ઝેરીલા સાપ પણ છે. એવું કહેવાય છે કે આ સાપ એટલા ઝેરી હોય છે કે એક વાર કોઈને ડંખ માર્યા પછી વ્યક્તિ તરત જ મરી જાય છે. જો છોકરીના પિતા સમયસર સાપને પકડી ન શકે તો સંબંધ તૂટી જાય છે. લગ્નમાં આપવામાં આવેલા સાપને તેઓ તેમના ઘરના સભ્યોની જેમ રાખે છે અને રાખે છે.
આ સમુદાયમાં સાપને સુરક્ષિત રાખવા માટે કડક નિયમો પણ બનાવવામાં આવ્યા છે. જો તેમના બોક્સમાંથી સાપ મરી જાય, તો તે પરિવારના તમામ સભ્યોએ પસ્તાવો તરીકે મુંડન કરાવવું પડે છે. આ સાથે સાપના નામે શોક સમારંભનું આયોજન કરવું પડશે. તેથી, આ લોકો તમામ નિયમોનું ચુસ્તપણે પાલન કરે છે, જેથી સાપને કોઈ નુકસાન ન થાય. તે જ સમયે, અહીંના બાળકો પણ તે ઝેરી સાપથી ડરતા નથી, પરંતુ તેઓ તેમની સાથે આરામથી રમતા જોવા મળે છે.