એક આદિવાસી ખેડૂત જેણે પોતાનું આખું જીવન બીજાના ખેતરોમાં મહેનત કરીને વિતાવ્યું તે અચાનક કરોડપતિ બની ગયો. હા, તમે ચોંક્યા નથી, આ મામલો મધ્યપ્રદેશના રતલામનો છે. જ્યાં કલેક્ટર કુમાર પુરુષોત્તમે તેમની 16 વીઘા જમીન સાંવલિયા રૂંડીના ગરીબ આદિવાસી ખેડૂતને પાછી આપી હતી. જમીનનો માલિક બનતાની સાથે જ ખેડૂત કરોડપતિ બની ગયો.
કરોડો રૂપિયાની જમીન પરત મળતા ગરીબ ખેડૂત ઘણો ખુશ છે. સાંવલિયા રૂંડીનો રહેવાસી ખેડૂત થાવરા ભવર તેની 16 વીઘા જમીન પાછી મેળવવા માટે વર્ષોથી સંઘર્ષ કરી રહ્યો હતો. આ કાર્ય માટે મુખ્યમંત્રી શિવરાજ સિંહ ચૌહાણે કલેક્ટરને અભિનંદન પાઠવ્યા હતા અને ટ્વીટ કરીને રતલામ જિલ્લાના આદિવાસી ખેડૂતને જમીન પરત મળવા બદલ અભિનંદન પાઠવ્યા હતા.
ખેડૂતે જણાવ્યું કે 1961માં થાવરામાંથી તેની 16 વીઘા જમીન અને તેના ભાઈ નાનુરામ ભાબર, સણવલિયા રુંડીના રહેવાસીઓ, કેટલાક લોકો મોંઘા ભાવે છીનવી લીધા હતા. આ પછી છેલ્લા 60 વર્ષથી થાવરાનો પરિવાર મજૂર તરીકે રહેતો હતો.
ખેડૂત થાવરા ભવર અને તેના પરિવારે જમીન પાછી મેળવવા માટે ઘણા પ્રયત્નો કર્યા પરંતુ સફળતા મળી ન હતી. વર્ષ 1987માં તત્કાલિન એસડીએમ દ્વારા 1961ની જમીનના વેચાણને રદબાતલ જાહેર કરવામાં આવ્યું હતું. તેમ છતાં થાવરાના પરિવારને જમીનનો કબજો મળી શક્યો ન હતો.
તાજેતરમાં આદિવાસી પરિવાર પોતાની સમસ્યા લઈને કલેક્ટર કુમાર પુરુષોત્તમ પાસે પહોંચ્યો હતો, જ્યાં કલેકટરે તમામ દસ્તાવેજોની ચકાસણી કર્યા બાદ એસડીએમને ખેડૂતની જમીનના દસ્તાવેજો તૈયાર કરીને કબજો મેળવવા આદેશ કર્યો હતો.
ગુરુવારે કલેક્ટરે થાવરા અને તેમના પરિવારને તેમની ઓફિસમાં બોલાવ્યા અને તેમની જમીનના દસ્તાવેજો આપ્યા. જમીન મેળવવાની આશા ગુમાવનાર ખેડૂતનું આ એક સ્વપ્ન સાકાર થવા જેવું છે.
રતલામ હેડક્વાર્ટરથી લગભગ 10 કિમી દૂર સાંવલિયા રૂંડી ગામમાં રહેતા આદિવાસી મંગલા, થાવરા અને નાનુરામ ભવરના પિતા અભણ અને ગરીબ હતા. વર્ષ 1961માં કેટલાક લોકોએ છેતરપિંડી કરીને આ જમીન પચાવી પાડી હતી, લગભગ 16 વીઘા જમીન ગુમાવ્યા બાદ આ આદિવાસી પરિવાર 60 વર્ષથી મજૂરી કરી રહ્યો હતો.
આ સમય દરમિયાન થાવરા અને તેના ભાઈઓ દ્વારા તેમની જમીન પરત મેળવવા માટે ઘણા પ્રયત્નો કરવામાં આવ્યા હતા. પરંતુ પરિણામ ન આવતાં 1987માં તત્કાલિન એસડીએમ દ્વારા આદેશ કરવામાં આવ્યો હતો. 1961નું વેચાણ ખત રદબાતલ જાહેર કરવામાં આવ્યું હતું અને થાવરા અને તેના પરિવારને જમીનનો કબજો આપવાનો આદેશ જારી કરવામાં આવ્યો હતો. પરંતુ તેમ છતાં રેવન્યુ રેકર્ડમાં આદિવાસી ભાઈઓના નામ નોંધાયા ન હતા.
આ આદેશ બાદ જે લોકોએ જમીન પર ગેરકાયદે કબજો કર્યો હતો. તેના દ્વારા અલગ-અલગ કોર્ટ અને ફોરમમાં અપીલ કરવામાં આવી હતી. પરંતુ તેઓ અપીલમાં હારી ગયા હતા અને 1987ના તત્કાલિન એસડીએમના આદેશને યથાવત રાખવામાં આવ્યો હતો.
તે દરમિયાન અન્ય વ્યક્તિઓ દ્વારા એકથી બીજાને જમીન વેચવાનો ઓર્ડર ચાલી રહ્યો હતો. તમામ જગ્યાએથી તેમની તરફેણમાં ચુકાદો આવ્યા બાદ પણ થાવરા અને તેમના પરિવારને જમીનનો કબજો મળ્યો નથી. કલેક્ટર કચેરીથી માંડીને દરેક કચેરીના દરવાજા ખખડાવ્યા, પણ તેમને આશા હતી. 61 વર્ષના સંઘર્ષ બાદ તેમને જમીન મળી છે.
ખેડૂતનું કહેવું છે કે તેની જમીન પાછી મેળવીને તે ખૂબ જ ખુશ છે, કલેક્ટરનાં કારણે જ શક્ય બન્યું છે. અમે બીજાના ખેતરમાં કામ કરીને ગુજરાન ચલાવતા હતા. હવે તમે જમીનના માલિક બની ગયા છો. જોગવાઈ હેઠળ, 1987 માં, એસડીએમ કોર્ટમાં કેસ દાખલ કરવામાં આવ્યો હતો. SDMએ નિર્ણય આપ્યો કે જમીન આદિવાસીઓની જ છે. જમીન ખોટી રીતે પચાવી પાડવામાં આવી છે. અંત તેના નામે ચિહ્નિત થવો જોઈએ. આના પર બીજી બાજુ 1987 પછી રેવન્યુ સામે અપીલ કોર્ટમાં ગઈ. દરેક જગ્યાએ એસડીએમના આદેશને સાચો માનીને કહેવામાં આવ્યું કે આ આદિવાસીઓની જમીન છે.
કલેકટરે જણાવ્યું હતું કે આ જમીન રેવન્યુ રેકર્ડમાં દાખલ કરવાનો કોઈએ પ્રયાસ કર્યો નથી. જો આ હુકમના પાલનમાં જમીન દાખલ કરવામાં આવી હોત તો આ જમીન વેચાઈ ન હોત. આ દરમિયાન, આ જમીન વેચાઈ ગઈ અને આ આદિવાસી ખેડૂતને કંઈ લાગ્યું નહીં. નસીબજોગે એ આદિવાસી 7-8 દિવસ પહેલા મારી પાસે આવ્યો હતો. તેમની પાસે તે 1987 નો ઓર્ડર હતો અને ઓર્ડર જોતા એવું જણાયું કે આ ઓર્ડર જમીન મહેસૂલની કલમ 170A માં આપવામાં આવ્યો હતો. તેનું પાલન કરીને મેં એસડીએમને સૂચનાઓ આપી હતી. સમગ્ર રેવન્યુ સ્ટાફની ટીમે 7 દિવસમાં રેકર્ડ સુધારી આદિવાસી પરિવારના નામની નોંધ કરી જમીનનો કબજો પણ મેળવી લીધો હતો.